عطش آموزش...

ریشه کنی بی سوادی در کشور نیازمند عزم همگانی است و همه مردم و مسوولان برای تحقق این امر باید تلاش کنند.

کشوری با این همه شهرت و افتخار نباید حتی یک بیسواد هم داشته باشد. طبق تاکیدات مقام معظم رهبری، همه باید برای ریشه کنی بی سوادی تلاش کنند تا جهل و نادانی از مملکت اسلامی ما ریشه کن شود. برای ریشه کنی کامل بی سوادی همه کسانیکه می توانند در این امر خداپسندانه شرکت کنند، برای کمک نهضت سواد آموزی اقدام کنند.
باید افراد بی سواد نیز خود را به نهضت سوادآموزی معرفی کنند تا با یک همت و عزم همگانی، کشوری عاری از بی سواد داشته باشیم. کشوری که دارای انرژی هسته های و آخرین فناوری های علمی و پزشکی روز دنیا است، نباید حتی یک بی سواد هم داشته باشد.

سواد آموزی و آموزش عالی

- سالگرد «سواد آموزی» می‌باشد و مورد اهتمام امام راحل و معمار انقلاب اسلامی با عنوان «نهضت سواد آموزی» که از افتخارات فرهنگی انقلاب اسلامی می‌باشد توضیحاتی چند انشاءالله مفید خواهد بود.

2- در سال 57، نیمی از مردم ایران فاقد سواد بودند و بی‌سوادی در کشور بیداد می‌کرد، که موسس جمهوری اسلامی دستور «سواد آموزی» دادند و جامعه به حرکت آمد و اکنون که 36 سال از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد، جمعیت سوادآموزان از 52 درصد به 88 درصد رسیده‌اند و جمعیت 35 میلیونی به 77 میلیون ولی حدود «700/9 میلیون نفر» همچنان بی‌سوادند که برای جمهوری اسلامی ایران خسارت است و شرمندگی برای بی‌سوادان که همت نکردند و حمیت به خرج ندادند و به سمت خواندن و نوشن گام برنداشتند و باید کارهای خود را با «مهر و انگشت‌نگاری و غیره» انجام دهند.

3- موضوع دوم «آموزش عالی» می‌باشد که با همه رشد و توسعه و پیشرفت، به نقطه قبول نرسیده‌ایم، چه رسد به نقطه مطلوب، زیرا «میانگین آموزش 5/7 سال» می‌باشد نه دیپلم و بالاتر، که ارزش فرد و جامعه، پس از آموزش ابتدایی و متوسطه، معلومات عالی می‌باشد و فرموده‌اند:

توانا بود هر که دانا بود

بدانش دل پیر برنا بود

و سروده‌اند:

آن کس که بداند و بداند که بداند

اسب طلب از گنبد مینا بجهاند

سرمایه رشد دهنده و تعالی‌بخش و امتیازآور، جمعیت و جامعه و کشور دانشمند و هوشمند و اندیشمند می‌باشد. برتر از مساحت و سرمایه و تکنولوژی و نقاط استراتژیک، نیروی انسانی متخصص و متعهد می‌باشد که دارای عزم و ابتکار و تلاش جهادی است.

وضع مدارس در آغاز جنبش مشروطه:

کسروی در تاریخ مشروطیت نوشته است: در ایران مقارن نهضت آزادی خواهی دو نوع مدرسه وجود داشت یکی مدارس قدیمه که در غالب شهرها وجود داشت و دیگر مکتب هایی که جز طبقات ممتاز و توانگران کسی فرزند خود را برای درس خواندن به آنجا نمی فرستاد. در این مکاتب با اسلوبی غلط الفبا را می آموخته، سپس قرآن و گلستان (سعدی) ، به آنان آموزش داده می شد. رفتار آخوند مکتب دار با شاگردها بسیار زننده و نامطلوب بود. شاگردان روی دشکچه بر زمین پهلوی هم می نشستند و آخوند در جای بلندتر می نشست و به یکایک شاگردان درس می داد و درس پس می گرفت و کسانیکه وظیفه خود را انجام نمی دادند به دست و پای آنها چوب می زدند."

این وضع همچنان ادامه داشت تا اینکه میرزا حسن رشدیه با تحمل رنج و مرارت های بسیار اسلوب جدید تعلیم و تربیت را بنیان نهاد.

برای تکمیل و اتمام این بخش خاطرات یک دانش آموز آن دوران را در زیر می آوریم:

" ما روی زمین می نشستیم، زیر پای ما نمد کهنه ای بود که هر وقت به آن دست می زدیم خاک چندین ساله از آن به هوا می رفت... با شاگردها دورتادور دو زانو می نشستیم، چهارزانو نشستن، یا یک زانو را بالا گرفتن یا پا را در از کردن مخالف تربیت آن روز بود، پاهای ما خواب می رفت، درد می گرفت، ناراحت می شدیم ، رنج می بردیم ولی جرات نداشتیم که پای خود را دراز کنیم، یا لااقل چهارزانو بنشینیم . ایجاد خوف در شاگرد و گرفتن زهر چشم او، مبنای تعلیم و تربیت آن روز شناخته شده بود.

بین شاگرد و استاد از راه تفهیم و تحبیب کاری انجام نمی گرفت، آقا شیخ علی، معلم ما که یک چشمش هم ( بسته بود)  بود روی تشکچه بالای اطاق می نشست و یک ترکه بلندی پهلوی دستش بود که با آن " جور استاد به زمهر پدر" را عملاً به ما نشان می داد  مرا شبهای جمعه به بهانه ای و گاهی بدون هیچ دلیل می زدند که روزهای جمعه شیطنت نکنم."

تمام این موارد سبب می شد که کودکان از زیر بار تحصیل در چنین مدارس و مکتب خانه های خشنی بگریزند و یا والدین استطاعت مالی فرستادن کودکان را به مکتب نداشتند در نتیجه خیل عظیمی از کودکان در کوچه ها رها شده و در بیسوادی و نادانی پرورش می یافتند.

شمار فراوان بیسوادان در جامعه ایران اولین نتیجه از نتایج منفی بیشمار این روش تدریس بوده است . این خیل عظیم بیسوادان تاسیس مدارس ویژه بزرگسالان را الزامی می نمود. اولین مدارس ویژه بزرگسالان با عنوان اکابر برای آنانکه سن شان از رفتن به مدرسه گذشته بود تاسیس شد، صورت معمولی این نوع آموزش معمولاً به وسیله سخنرانی قرائت دیکته، انشا و مباحثه دست جمعی صورت می گرفت.

نهضت سوادآموزی ماندگار در کلام رهبر

برادران و خواهران نهضت سوادآموزی بدانند که در حال جهادند. به شهرها و روستاهای دورافتاده رفتن و درِ خانه‌ها را زدن و در مساجد کلاس تشکیل دادن و بدون چشمداشتِ احسنت و تشکری، علم و سواد را - که ارزنده‌ترین هدیه‌هاست - به مردم دادن، یک جهاد است. بیسوادی، برای همه‌ی جوامع انسانی یک لکه‌ی ننگ است؛ اما برای یک جامعه‌ی مسلمان انقلابی، در این دوران و عصر پُرزحمت که قدرتهای بزرگ از بیسوادی و ناآگاهی مردم استفاده میکنند، بیشتر مایه‌ی ننگ است. نمیخواهم به بیسوادان اهانت بکنم؛ اما بیسوادی واقعاً لکه‌ی ننگی است. خود بیسوادان و در کنار آنان باسوادان، تلاش کنند که این لکه‌ی ننگ را بشویند.

این حرکتی که در تابستان امسال شروع شد و شما عزیزان نهضت سوادآموزی، با پیشگامی دولت و رئیس‌جمهور محترممان، این کار را انجام دادید و پیشرفتهایی کردید، خیلی باارزش بود؛ اما نگذارید نیمه‌کاره بماند. وسط راه نمانید؛ تا آخر بروید.

آن وقتی که در دنیا خبری از علم و سواد و درس و مشق و نشانه‌های تعلیم و تعلم وجود نداشت، اسلام و قرآن ما با «اقرأ» شروع کرد و به قلم و نوشته سوگند خورد و اسیر جنگی را در مقابل یاد دادن چند کلمه آزاد کرد. این، متعلق به چهارده قرن پیش است. همان کارهای اسلام و نبىّ‌مکرم ما(صلّیاللَّه‌علیه‌واله‌وسلّم) موجب شد که جامعه‌ی امّىِ عرب (امّی، یعنی بیسواد؛ «هوالّذی بعث فیالامّیّین»(1)) در زمانی که اروپای امروز هیچ خبری از علم و دانش نداشتند، دارنده‌ی بزرگترین دانشگاهها و بزرگترین دانشمندان و فارابیها و ابن‌سیناها و محمّدبن زکریاها و ابوریحان‌ها و دیگران و دیگران شود. یعنی در صدر اسلام، مبارزه‌ی با بیسوادی و تحریص و تحریض به علم و دانش، جامعه‌ی اسلامی را حدود هفت، هشت قرن از همه‌ی دنیای متمدنِ آن روز جلوتر برد. البته بعد ما رجعت کردیم، مسلمانان تنبلی کردند و کار ما به این‌جا رسید؛ ولی حالا میتوانیم دوباره شروع کنیم. دوباره انقلاب شد، دوباره اسلام سر کار آمد و حالا دیگر بیسوادی معنی ندارد.

رهبری ودغدغه سواد آموزی

کشوری با این همه شهرت و افتخار نباید حتی یک بیسواد هم داشته باشد. طبق تاکیدات مقام معظم رهبری، همه باید برای ریشه کنی بی سوادی تلاش کنند تا جهل و نادانی از مملکت اسلامی ما ریشه کن شود. برای ریشه کنی کامل بی سوادی همه کسانیکه می توانند در این امر خداپسندانه شرکت کنند، 

مقام معظم رهبری

دونکته قرآنی درباره سواد آموزی

1.سرزنش جاهل
 

مسعده بن زیاد می گوید:ازامام صادق(ع)شنیدم که فرمود:«خدای تعالی روز قیامت به یک یک بندگان خود می فرماید:بنده من! بگو ببینم در دنیا عالم بودی یا جاهل؟ اگر بگوید عالم بودم، می پرسید:پس چرا به علم خود عمل نکردی واگر بگوید جاهل بودم، می فرماید:چرا علم نیاموختی تا بدان عمل کنی؟ با همین حجت،او را مجاب می کند و حجت بالغه خداوند بر بندگان این است»(1).

2.دانشگاه اسلام فارغ التحصیل ندارد!
 

اسلام،دین دانش آموزی و یاد گیری است ؛ازبدو تولد تا آخرین فرصت باقی مانده. دانشگاه اسلام،فارغ التحصیل ندارد،بلکه دانشجویان آن همیشه و همه جا در حال ادامه تحصیل اند.
آموزه قرآنی همه مسلمانان این است :«پرودرگارا! علم مرا زیاد کن!»(طه :114).
جایی که پیامبر با آن علم سرشار وروح مملو از آگاهی،مأمور باشد که تا پایان عمر از خدا افزایش علم بطلبد ،وظیفه دیگران روشن است.
درحقیقت،علم از نظر اسلام هیچ حد و مرزی نمی شناسد. افزون طلبی در بسیاری از امور ناپسند است، ولی در علم پسندیده است. افراط بد است ، ولی در علم معنا ندارد. علم،مرز مکانی ندارد،تا چین و ثریا نیز باید درطلبش دوید.مرز زمانی ندارد و از گهواره تا گور ادامه دارد. از نظر معلم،مرز نمی شناسد.چرا که حکمت،گمشده مؤمن است. نزد هر کس بیابد،آن را می گیرد و اگر گوهری از دهان ناپاکی بیفتد،آن را بر می دارد. علم آموزی از نظر میزان تلاش وکوشش نیز مرز ندارد؛به اعماق دریاها فرو می رود و کسب دانش می کند و حتی در راه کسب آن،جان عزیزش را می دهد. یک مسلمان راستین هرگزتحصیل علمش پایان نمی پذیرد، بلکه همواره دانشجوست و طالب علم؛ حتی اگر برترین استاد شود.

پی نوشت :
 

1-سید محمد باقر موسوی همدانی، ترجمه تفسیر المیزان ، ج7،ص 512.

دخترا بچه به کول، پسرا عصای دست

---

تحرک، رشد، پیشرفت و سعادت جوامع مختلف در اولین گام با موضوع سواد ارتباطی تنگاتنگ دارد. بنا بر آمار موجود در سال 197ظ  جمعیتی بالغ بر 854 میلیون نفر از کل جهان یعنی چیزی حدود 4ظ  درصد بی سواد در کشورهای مختلف وجود داشته است.

---

از این رو تلاش های زیادی در کشورهای مختلف به ویژه کشورهای غربی و اروپایی برای کنترل این معضل صورت گرفت که در سال 2ظ ظ 5 این نرخ با 22 درصد کاهش به 18 درصد معادل 78ظ  میلیون نفر رسید. نکته جالب این که سهم کشورهای توسعه یافته از آمار بی سوادان جهان تنها یک درصد بود و 7ظ  درصد آن مربوط بود به کشورهای حوزه جنوب و غرب آسیا که ایران را نیز شامل می شود.

«یونسکو» با هدف بسیج تمام امکانات موجود، برای مبارزه با بی سوادی سال های 2ظ ظ 3 تا 2ظ 13 را به عنوان دهه مبارزه با بی سوادی نام گذاری کرده است. این در حالی است که در کشور ما دغدغه مبارزه با بی سوادی از سال 1315 شروع شده است و ریشه کنی این معضل بعد از پیروزی انقلاب با جدیت بسیار زیادی پی گیری شد. با پیروزی انقلاب، نهضت سوادآموزی در سال 1358 پرچمدار براندازی معضل بزرگ بی سوادی در کشور شد.

نهضت سوادآموزی به عنوان اصلی ترین مرجع مبارزه با بی سوادی در کشور تلاش بسیاری کرده است تا نرخ بی سوادی را مناسب با شرایط جامعه کاهش دهد. به نحوی که بر اساس سرشماری سال 1385، چهار و نیم میلیون بی سواد در کشور وجود دارد که بر پایه برنامه ریزی های صورت گرفته این تعداد که در گروه سنی زیر 5ظ  سال هستند تا سال 1393 باسواد خواهند شد.

هم اکنون 11 میلیون نفر از جمعیت بزرگسالان کشور کم سواد و نزدیک به 15 درصد جمعیت بالاتر از 6 سال کشور بی سوادند.البته برنامه های توسعه اول، دوم و سوم کشور در زمینه سوادآموزی به خوبی پیش رفته و موفق بوده است. اما در عین حال گویا این برنامه ریزی از نظر برخی از کارشناسان روندی مطلوب نداشته است به نحوی که یک کارشناس سواد آموزی با انتقاد از روند کند کاهش بی سوادی در کشور اظهار داشت: ریشه کنی بی سوادی در کشور به روش سنتی 75 سال زمان خواهد برد.

هنوز تعصب، هنوز ناآگاهی، هنوز کودکان بازمانده از تحصیل، هنوز بی‌سوادی... .

دو سال وقت داریم تا بی‌سوادی را در کشور ریشه‌کن کنیم یعنی تا پایان برنامه پنجم توسعه. تا آن‌وقت باید همه افراد شش تا 49 سال کشور را باسواد کنیم بطوری که هم بی‌سوادی در این جمعیت ریشه‌کن شود و هم دیگر هیچ بی‌سواد جدیدی تولید نشود.

اهمیت علم آموزی در اسلام

ا

دین اسلام،کامل ترین دین در میان ادیان الهی است که به همه جوانب زندگی انسان نگاهی ویژه دارد و برنامه ای کامل برای این منظور در نظر گرفته تا انسان ها با عمل به این برنامه به تکامل برسند. سفارش و تأکید بسیار اسلام بر علم آموزی،تا جایی است که نخستین آیاتی که بر پیامبر بزرگوار اسلام نازل شد، سفارش به خواندن بود:«بخوان به نام پروردگارت که [جهان را]آفرید. [همان کسی که ] انسان را از خون بسته ای خلق کرد. بخوان که پروردگارت بزرگوار است؛ همان کسی به وسیله قلم تعلیم کرد و به انسان آنچه را نمی دانست،یاد داد».
خداوند در قرآن کریم با صراحت تعلیم را یکی از اهداف برانگیخته شدن پیامبر اکرم(ص) دانسته وفرموده است:«او کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده ،رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنان می خواند وآنان را تزکیه می کند و به آنان کتاب (قرآن )و حکمت می آموزد».
با توجه به اینکه یکی از اهداف بعثت پیامبر گرامی اسلام نیز تعلیم وتعلم است، در گفتار و رفتار خود بارها به اهمیت علم،آموختن و نقش آن درتکامل زندگی انسان تأکید و سفارش کرده است. نقل است پیامبر اکرم(ص) دو گروه را در مسجد دید؛گروهی مشغول عبادت بودندو گروهی سرگرم مذاکره و بحث علمی . پس آن حضرت رفتن به نزد گروه دوم را بر پیوستن به جمع عبادت کنندگان ترجیح داد و درباره این رفتار خود فرمود:«من برای تعلیم فرستاده شده ام».
تحصیل علم از نظر اسلام یک ضرورت مطلق است و هیچ قید و شرطی ندارد. «نه قید زمانی نه قید مکانی وفردی ونه هیچ قید ومحدودیت دیگری. از حدیث معروف «اطلبوا العلم و لو بالصین؛علم را طلب کنید؛ اگر درچین باشد»،درمی یابیم که از نظر اسلام،طلب علم فریضه ای است که جا ومکان خاصی نمی شناسد و محدودیت مکانی ندارد. همچنین، این حدیث معروف را بارها شنیده ایم که «اطلبوا العلم من المهد الی اللحد؛زگهوراه تا گور دانش بجوی!» که نشان می دهد علم آموزی، محدودیت زمانی ندارد و نیز حدیث بسیار معروف و مشهور پیامبر(ص) را که فرمود: «طلب العلم فریضه علی کل مسلم ومسلمه؛علم آموزی برهرمسلمانی واجب است.»واحادیث معروف دیگری که هر کدام دلیل ونشانه محکمی است براثبات وجوب و ضرورت آموزش وتعلیم وتعلم در اسلام .