سوادآموزی انقلابی برای دانستن

یکی از مهم ترین محافلی که نیروهای انقلابی پیش از انقلاب جمع می شدند کتاب خانه های مساجد بود. دوران انقلاب، به خصوص سال های 56 و 57 فرهنگ کتاب و کتاب خوانی بین نیروهای انقلاب رشد چشمگیری داشت. داستان کتاب های جلد سفید مال همان دوران است. کتاب هایی که به خاطر ممنوعیت چاپ در سال های مبارزه با تیراژ وسیع با جلد سفید و مخفیانه چاپ و توزیع می شد

با این وجود در سال های جنگ رشد آمار کتاب خانه ها در کشور کند بود، اما بعد از آن کتاب خانه ها رشد فراوانی یافتند طوری که طی سال های 68 تا 75 تعداد کتاب خانه های کشور بیش از دو برابر شد؛ یعنی از کم تر از 500 باب به بیش از 1000 باب رسید.

این رشد بعدها هم ادامه یافت و بر اساس آمار غیررسمی هم اکنون ما نزدیک به دو هزار کتاب خانه ی فعال در سطح کشور داریم؛ که البته این غیر از کتاب خانه های مساجد و مدارس است. همزمان با افزایش تعداد کتاب خانه ها کتاب های کتاب خانه ها هم رشد چشمگیری داشته است و از دو میلیون نسخه در سال 57 به حدود بیست میلیون نسخه کتاب در سال های اخیر رسیده است. اعضای کتاب خانه ها هم بسیار بیشتر از گذشته شده اند و هم اکنون فقط  کتاب خانه های وزارت ارشاد بیش از یک میلیون عضو دارند که این افراد سالانه بیش از 5/22 میلیون نسخه کتاب امانت می گیرند.

شاید یکی از مشهورترین این محافل و کتاب خانه ها، کتاب خانه ی مسجد امام حسین خرمشهر باشد. کتاب خانه ای که محفل رشد و بالندگی شهدا و مدافعان خرمشهر شد. بر اساس آمار بیشتر شهدای خرمشهر از اعضای همان کتاب خانه بودند.

به همه ی این آمارها باید آمار کتاب خانه های تخصصی و نیمه تخصصی مختلفی که در پژوهش کده ها، دانش کده ها، دانشگاه ها و دیگر مراکز مطالعاتی و پژوهشی تاسیس شده و به مخاطبان خاصشان خدمات می دهند اضافه کرد.

تحول در نشر

آمار می گوید از بهمن سال 1357 تا 25 دی 1387، ناشران ایرانی 542 هزار و 485 عنوان کتاب منتشر کرده اند به تیراژ دو تریلیون و 521 میلیارد و 789 میلیون و 768 جلد؛ یعنی به طور متوسط هر سال پس از انقلاب 18 هزار و صد عنوان کتاب به تیراژ 84 میلیون و 59 هزار و 659 جلد در کشورمان منتشر شده است.

البته این رشد ثابت نبوده و فراز و نشیب های بسیاری داشته است. در حالی که سال 1357 تنها 274 عنوان کتاب در کشور منتشر می شده، سال 1360 آمار کتاب های منتشر شده به 1438 عنوان رسید. به عبارتی آمار کتاب های منتشر شده طی چهار سال، بین سال های 57 تا 61، 52 درصد رشد داشته است. اما جنگ که شروع شد، آمار رشد افت کرد و از سال 61 تا سال 67 میزان رشد کتاب های منتشر شده فقط 5 درصد بود. البته شاید بتوان گفت با توجه به تحریم های اقتصادی و شرایط جنگ رشد نسبتاً خوبی بوده است.