کلمات کلیدی

سبک زندگی سواداموزی

نهضتی مقدس

مراقب افت تحصیلی باشید

فنون ‌‌تر و خشک کردن دانش‌آموزان

مبانی اعتقادی فرهنگ و مدیریت جهادی

چرا فرهنگ مهم‌تر از اقتصاد است؟

باسوادتر و کتاب خوان تر شده ایم

سوادآموزی انقلابی برای دانستن

ابلاغ سیاست‌های کلی «علم و فناوری»

نهضت سوادآموزی ادامه دارد؟

شبکه های اجتماعی بختکی بر افکار

نقش و جایگاه معلم درایجاد وتقویت فرهنگ اسلامی در مدارس

آیات و روایات متناسب

روز سوادآموزی

تاریخی فرمان حضرت امام (ره) مبنی بر تشکیل نهضت سواد آموزی

ارزیابی برنامه‌های سوادآموزی پس از پیروزی انقلاب اسلامی

تحلیل کیفی سوادآموزی در ایران در پیش از انقلاب اسلامی

تاریخ باسوادی در ایران

جنگ روانی از منظر قرآن و سیره نبوی

نصیحت لقمان به فرزند خود :مناظره ی زبان و اندامها

روش‌های سوادآموزی در زبان فارسی در پایهٔ اول ابتدائی

تاریخچه-سواد-آموزی-

وضع مدارس در آغاز جنبش مشروطه:

رهبری ودغدغه سواد آموزی

سوادوآموزش...

سواد آموزی و آموزش عالی

سوادآموزی گام دانایی

نهضت

سوادآموزی ماندگار در کلام رهبر

عطش آموزش...


یک معلم خوب ، در هر حال و در همه جا با یک اندیشه زندگی می کند و آن ، کسب بالاترین کیفیت آموزشی توسط هر دانش آموز است و در این بین ارزشیابی واقعاً‌ حیاتی ترین کار هر معلم است و چیزی است که می تواند تاثیری کلیدی بر نحوه بهبود و پیشرفت دانش آموزان داشته باشد . مهمترین اصل همخوانی آموزش و تربیت جهت تحقق نقش واقعی معلم در مدارس جلوه گری می کند و این امر تربیت در فرهنگ اسلامی علاوه بر مفهوم پرورش ، شامل تزکیه و پرورش معنوی نیز می شود . پرورش ، عهده دار تحقق توانایی های لازم در متربی برای اداره حیات فردی و اجتماعی خویش است ، ولی تربیت در عین مشتمل بودن بر همه این مفاهیم ، عهده دار حیات ملکوتی انسان نیز هست .
وقتی تربیت را این گونه معنا کنیم وسعت زیادی پیدامی کند و مستلزم دقت و هماهنگی مربی با متربی در سطح آموزش و یادگیری است . اینکه معلم با توجه به نقش و جایگاه ممتازش در جامعه چگونه و به چه شکلی در صدد تقویت فرهنگ اسلامی در مدارس بر می آید و امید به آینده ای روشن خواهد داشت .
به طور کلی واژه آموزش و پرورش در طیف گسترده ای از مفاهیم ، روش ها و اصول از بالاترین سطح نظام آموزشی و پرورشی و  تعامل بین یک متربی ، متعلم و مربی ومعلم رخ می دهد .


طرح مساله
دانش و مهارت معلمی را از چند جنبه می توان بررسی و تحلیل کرد و ما بر اساس تعیین موضوع نقش و جایگاه معلم در ایجاد وتقویت فرهنگ اسلامی در مدارس صرفاً جنبه تربیت دینی مطابق با فرهنگ اسلامی را مد نظر داشته چرا که این موضوع یکی از مهمترین رسالت ها و مسئولیت های معلمین در عرصه حیات آموزشی شان تلقی می گردد . پرواضح است که معلمین به عنوان متولیان امر تعلیم و تربیت باید خود از ارزش ها و هنجارها پیروی کنند و از سجایای اخلاقی برخوردار باشند . اهمیت این شاخص از آن بابت است که معلمین بسیجی ، با اصول و ارزش های فرهنگ اسلامی سروکار داشته و بایستی خود عامل به آنها باشد در سوره لقمان آیه 13 آمده است :
و اذ قال لقمن لابنه و هو یعظم یبنی لا تشرک بالله ان الشرک لظلم عظیم .
لقمان با تلطف و زبان خوش ، با پندو اندرز و با استدلال پسر خود را تربیت کرد و معلم باید این چنین به تربیت دانش آموزان خود همت بگمارد .

اهداف و دلایل انجام تحقیق
در بررسی هر موضوع تحقیق الزاماً محقق به دنبال اهدافی خاص پیرامون موضوع اصلی و یافتن راه های مناسب در جمع بندی از آن مطالب بوده است . ما نیز هدفهایی را که مطابق موضوع قابل بررسی و اجرا باشد و بتواند چشم اندازی روشن از آینده در جهت تحقق آموزش فرهنگی و دینی در نظام آموزش و پرورش باشد دنبال می کنیم .
مهمترین اهداف تحقیق حاضر عبارتند از :
1- اهمیت نقش و جایگاه معلم در نزد خداوند و جامعه
2- شناسایی راه های تقویت فرهنگ دینی و اسلامی در مدارس
3- شناخت نقش معلم در تبیین مسائل اسلامی و فرهنگی نزد دانش آموزان
4- تحکیم تفکر آموزشی و بسیجی معلمین و دانش آموزان مدارس

روش تحقیق و گردآوری اطلاعات
پژوهش علمی به سهم خود ، اهمیت فردی و اجتماعی قابل توجهی دارد . براین اساس در روش تحقیق کتابخانه ای ( اسنادی) جهت تهیه منابع شامل ( کتاب ومقالات) و طرح سوالاتی در خصوص موضوع اصلی و گردآوری اطلاعات محقق در صدد یافتن پاسخ های مناسب بوده است .
طرح سوالات ویژه :
برای شروع هر تحقیقی حقیقتا با توجه به موضوع تحقیق اهدافی مد نظر است و بر اساس و موضوع سئوالاتی در ذهن محققق شکل می گیرد برای تحقیق حاضر نیز سئوالاتی به شرح زیر می باشد .
1-    نقش تعلیم وتربیت در آموزش و پرورش  در افزایش فرهنگ اسلامی مدارس چیست ؟
2-    اساسا فرهنگ فردی معلم چه نقشی در ایجاد و تقویت فرهنگ اسلامی در مدارس دارد ؟
3-    در جایگاه تعلیم و تربیت چه ارتباطی بین ویژگیهای اخلاقی و اثر بخشی معلم در تقویت فرهنگ اسلامی مدارس دارد؟
4-    راه های تناسب و سازگاری معلمان و دانش آموزان در تحقق فرهنگ اسلامی چیست ؟
 فصل دوم :
سیر تکامل حیات اجتماعی انسان :
نظری اجمالی بر سیر تکامل اجتماعی ، ما را کمک خواهد کرد که آموزش هر عصری را در ارتباط با سایر عوامل و نیازهای هر دوره ، به درستی ارزیابی کنیم . بر اساس منابعی که در دسترس است پیدایش انسانهای ابتدایی در حدود یک میلیون سال قبل اتفاق افتاده است . انسانهای خشن گرسنه و سرگردان دوره پارینه سنگی ، از بام تا شام در جستجوی خوراک بودند و با گوشت جانوران شکار شده و یا میوه و ریشه گیاهان ، رفع نیاز می کردند و هنگام شب که  وسیله پیدا کردن غذا مشکل می شد ، در پناه تخته سنگها و شکاف کوهها و لا به لای درختها ، به خواب می رفتند . انسانهای اولیه در مبارزه با قهر طبیعت و حیوانات وحشی ناتوان بودند ، ولی آنچه که باعث شد ، در روی زمین باقی بمانند ، زندگی دسته جمعی آنها بود .
همچنین ویژگی های خاص انسانها که بصورت اشتراکی ابتدایی زندگی می کرده اند ، و از نوعی تولید اقتصاد جمعی بهره می گرفته است . جماعتهای اشتراکی به تدریج از شکل گروه های اولیه نامنظم ، به جامعه طایفه ای یا خانوادگی تبدیل شدند . در اثر گسترش تمدن وتوسعه اجتماعات ، زندگی جمعی موجب شد که انسانها جهت رفع نیازهای خوددست به دست هم دهند و با همیاری یکدیگر در مسیر رسیدن به خواسته های مشترک کوشش نمایند .

اهمیت تاریخ آموزش و پرورش
تعیین گستره تاریخ کار آسانی نیست .و آنچه که مسلم است ، هر جامعه ای در هر دوره ای از حیات اجتماعی خود و متناسب با نیازمندیهای آن دوره ، از انسانهایی که عضو آن جامعه هستند ، مطالبات معینی دارد ، با این همه ، هر گاه به تاریخ آموزش و پرورش بسنده کنیم می توانیم هم صدا و با « و. و . بریکمن » میان دو نوع تعریف گسترده یا قلمرو آن ، یک تعریف محدود و دیگری تعریف وسیع ، تفاوت قائل شویم.
تعریف نخست تنها به برخی صورتهای نهادی ( مانند مدرسه ابتدایی و متوسطه ودانشگاه ) یادگیری فنون یا انتقال دانش ها مربوط است و تعریف دوم همه انواع رسمی و غیر رسمی تاثیر بر روی افراد یا گروه ها را شامل می شود و علاوه بر مدرسه به خانواده و کلیسا و رسانه های گروهی و باشگاه جوانان و مانند اینها توجه دارد . به علاوه همه پیامدهای فرایند رشد آدمی در جامعه از قبیل عقاید ( ایدئولوژی) و مدیریت امور مالی و سازمان و روش ها و محتوای آموزش و آثار عمل تربیتی و مانند اینها را لحاظ می کند . فراتر از این مقولات ، تاریخ آموزش و پرورش می تواند به همه کشورها و همه دوره ها و از جمله دوره کنونی گسترش یابد . (آنتوان لئون ، 1380 : صص 29-30 )

اهداف کلی آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران :
کمال انسان در نظام تعلیم وتربیت اسلامی رسیدن به قرب الهی است . این هدف غایی به اهداف زیر تقسیم می شود :

الف : اهداف اعتقادی
1- ایجاد زمینه لازم برای خودشناسی و خداشناسی وتقویت روحیه حقیقت جویی
2- تقویت ایمان و اعتقاد به مبانی اسلام و بسط بینش الهی بر اساس قرآن کریم و سنت پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) با مراعات اصول 12 و 13 قانون اساسی در مورد پیروان مذاهب اسلامی و اقلیتهای دینی .
3- پرورش روحیه پذیرش حاکمیت مطلق خداوند بر جهان وانسان و اعمال این حاکمیت در جامعه بر اساس اصل ولایت فقیه .
ب: اهداف اخلاقی
1- تزکیه و تهذیب نفس و رشد فضائل و مکارم اخلاقی بر اساس ایمان به خدا و تقوای اسلامی
2- پرورش روحیه تعبد الهی و التزام عملی به احکام و آداب اسلامی
3- پرورش روحیه اعتماد به نفس و استقلال شخصیت
4- تقویت احساس کرامت اخلاقی و برانگیختن عزت نفس
5- پرورش متعادل عواطف انسانی و همزیستی مسالمت آمیز
6- پرورش روحیه نظم و انضباط
7- پرورش روحیه مبارزه با بیکارگی ، بطالت و مشاغل کاذب
پ : اهداف علمی آموزشی
1- تقویت روحیه تحقیق ، تفکر و تعقل ، بررسی و تعمق ، نقد وابتکار
2- پرورش روحیه تعلیم و تعلم وتربیت مستمر
3- شناخت ، پرورش و هدایت استعدادهای افراد در جهت اعتلای فرد و جامعه
4- شناخت اسرار جهان آفرینش و قوانین طبیعت به عنوان آیات الهی به منظور پیشبرد دانش و معرفت و تجارب بشری
5- ترویج زبان و خط فارسی به عنوان زبان وخط رسمی مشترک مردم ایران و آموزش زبان عربی به منظور آشنایی با قرآن و معارف اسلامی
6- توسعه علوم و فنون ومهارتهای مورد نیاز فرد و جامعه
7-  پرورش روحیه کتابخوانی و مطالعه
8- پرورش روحیه مشارکت وهمکاری در فعالیت های گروهی
ت : اهداف فرهنگی هنری
1- شناخت ، پرورش و هدایت ذوق واستعدادهای مختلف هنری و زیبایی شناسی.
2- شناخت زیبایی های جهان آفرینش به عنوان مظاهر جمال الهی .
3- شناخت هنر اسلامی و هنرهای ملی و جهانی مناسب
4- پرورش روحیه حفظ میراث فرهنگی هنری و تاریخی
5- شناخت ادب فارسی به عنوان جلوه گاه ذوق هنر و مظهر وحدت ملی و اجتماعی کشور
6- شناخت فرهنگ و آداب و سنن مطلوب جامعه اسلامی ایران
7- تقویت روحیه احتراز از رسوم منحط و خرافی .
8- شناخت تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلام ، ایران و جهان با تاکید بر فرهنگ معاصر

ث : اهداف اجتماعی
1- پرورش روحیه پاسداری از قداست و روابط خانواده بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی
2- پرورش روحیه تحقق بخشیدن به قسط اسلامی و پاسداری از آن
3- پرورش روحیه برادری و تعاون اسلامی و همبستگی ملی و فرهنگی و تقویت آن
4- پرورش روحیه امر به معروف و نهی از منکر به عنوان وظیفه ای همگانی
5- پرورش روحیه احترام به قانون و التزام به رعایت آن
6- پرورش روحیه نظم در روابط فردی واجتماعی
7- پرورش روحیه مسئولیت پذیری و مشارکت در فعالیت های دینی ، فرهنگی و اجتماعی
8- تقویت روحیه تولی و تبری
9- تقویت روحیه گذشت ، فداکاری و ایثار در روابط اجتماعی
10- پرورش سعه صدر و تحمل آرای دیگران در برخورد اندیشه ها
11- پرورش روحیه احترام به شخصیت افرادو مراعات حقوق مادی و معنوی آنان
12- پرورش روحیه مقاومت در برابر تبلیغات سوء
ج : اهداف زیستی
1- تامین سلامت جسمی و بهداشت روانی با فراهم ساختن شرایط مناسب
2- تقویت روحیه رعایت بهداشت عمومی و حفظ محیط زیست
3- پرورش روحیه توجه به تربیت بدنی به عنوان زمینه ای برای رشد معنوی انسان

چ : اهداف سیاسی
1- ارتقای بینش سیاسی بر اساس اصل ولایت فقیه در زمینه های مختلف جهت مشارکت آگاهانه در سرنوشت سیاسی کشور
2- پرورش روحیه اتحاد اسلامی بین مسلمانان و حمایت از حق طلبان ، عدالتخواهان ، مظلومان و مستضعفان جهان و تقویت روحیه مبارزه با مستکبران ، استثمارگران و ستمکاران بر اساس ارزشهای اسلامی .
3- پرورش روحیه پاسداری از استقلال همه جانبه کشور و نفی هر گونه ستمگری و ستم کشی و سلطه گری و سلطه پذیری .
4- پرورش روحیه سلحشوری به منظور حفظ کیان اسلام و تقویت بنیه دفاعی کشور .
5- تقویت بینش سیاسی نسبت به مسائل ایران و جهان ، بخصوص ممالک اسلامی و ملل محروم
6- شناخت ترفندهای استعمار و استکبار جهانی و ضرورت مبارزه با آن
ح : اهداف اقتصادی
1- توجه به اهمیت رشد اقتصادی به عنوان وسیله ای برای رسیدن به رشد توسعه اجتماعی
2- شناخت ارزش و قداست کار و معاش حلال
3- مهارت بخشی و ایجاد آمادگی و علاقه جهت اشتغال مولد در بخشهای کشاورزی ، صنعت و خدمات
4- ایجاد روحیه ساده زیستی ، قناعت و پرهیز از هر گونه اسراف و مصرف زدگی و تجمل گرایی
5- پرورش روحیه انفاق و دستگیری از محرومان
6- تقویت روحیه عمل به احکام اقتصادی اسلام
7- شناخت حرف و مشاغل مولد جهت افزایش درآمد ملی ، رفع بیکاری و وابستگی اقتصادی
8- تقویت روحیه مبارزه با بهره کشی اقتصادی و مشاغل خلاف مصالح جامعه اسلامی
9- شناخت منابع اقتصادی کشور و شیوه های صحیح استفاده از آنها و پرورش روحیه حراست از اموال عمومی و ثروت ملی ( مصطفی عسگریان ، 1385 : صص 121-125)

ارزش و مقام معلم
در وصف عالی ترین نوع کرامت پروردگار همان بس که خداوند از آن جهت به وصف (اکرمیت ) ونامحدود بودن کرامتش ، توصیف شد که علم و دانش را به بشر ارزانی داشته است .
پیامبر اکرم (ص) مسلمانان را به دانش پژوهی و اندیشیدن و کسب مهارت و تخصص فرا خواند تا بر قدر ومنزلت آنان بیفزاید و قرآن مجید نیز در تشویق به ایمان و دانش اندوزی فرموده است :
خداوند مقام آن گروه از شما که ایمان آورده باشندو کسانی که به آنهادانش عطا گردیده رفیع می گرداند . ( سالم الصفار ، 1385 : ص 75)
بدون تردیددر قرآن معلمی جلوه ای از قدرت لایزال الهی است . نخستین آیات قرآن که بر قلب مبارک پیغمبر اکرم (ص) نازل شد :
« اقرا باسم ربک الذی خلق ، خلق الانسان من علق ، اقراء و ربک الاکرم ، الذی علم بالقلم ، علم الانسان مالم یعلم » ( قرآن مجید ،سوره علق : آیه 1)
« بخوان به نام پروردگارت که جهانیان را آفرید . انسان را از خون بسته سرشت ، بخوان و پروردگارت کریمترین است همان که آموخت با قلم ،‌آموخت به انسان آنچه را که نمی دانست »
آموزش و پرورش سنگ بنای آینده کشور است و شغل معلمی شریف و با عظمت است . امروزه کیفیت معلم به عنوان یکی از عوامل تعیین کننده کیفیت آموزش و پرورش قلمداد می شود . از مهمترین اهداف نظام آموزشی در هر جامعه ای حفظ عناصر و ارزش های اسلامی و فرهنگی است و این امر بدون تردید با تلاش معلمان محقق
می گردد .
فصل سوم
نقش تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش در افزایش فرهنگ اسلامی مدارس چیست؟
تعلیم وتربیت یعنی آماده کردن فرد برای زندگی در اجتماع معین و آشنا ساختن وی به آداب و رسوم و عقاید و افکار خاص است .
یقیناً در بحث از آموزش و پرورش زمانی که از تعلیم وتربیت سخنی به میان می آید فلسفه تربیت و مبانی تربیت تفکیک و جدا خواهد شد ، چرا که فلسفه تربیت نه تنها وسیع تر از فلسفه سیاسی و اقتصادی ، اجتماعی و دینی است ، بلکه مجموعه و خلاصه آنهاست .
تربیت عبارت از رفع موانع و ایجاد مقتضیات و شرایط لازم برای اینکه استعدادهای انسان در جهت کمال مطلق شکوفا شود ( مصطفی دلشاد تهرانی ، 1380 :ص 22)
به نظر می رسد که برای ارتقای منزلت اجتماعی معلمان یک راه اساسی و چندین راه فرعی وجوددارد . بدون شک راه اصلی توجه و اهمیت دادن به مسئله منابع انسان و اولویت دادن به مفهوم سرمایه انسانی و سرمایه گذاری در تعلیم وتربیت است . سرمایه انسانی یک مفهوم کاملاً اقتصادی است . در حقیقت خصوصیات کیفی انسان نوعی
« سرمایه » است . زیرا این خصوصیات در پرتو آموزش ، توانائی های انسان را توسعه می بخشد و می تواند به صورت منبع درآمدهای بیشتر ، و یا رضایت خاطر فراوان تر در آینده در آید . چنین سرمایه ای « انسانی » است ، چرا که جزئی از اجزاء انسان را تشکیل می دهد ، با وی رشد می کند و با او از میان می رود . سرمایه انسانی به صورت کنونی در تاریخ اقتصادی ناشناخته مانده ، زیرا در تقسیم بندی سه گانه عوامل تولید ، جائی برای سرمایه انسانی در نظر گرفته نشده است ( مصطفی عمادزاده ، 1382 : ص 39)
به طور کلی سرمایه انسانی به کیفیت انسان ها و کیفیت توانایی های فردی می پردازد . بدون تردید ، در صورتی که به منابع انسانی اهمیت داده شود و سرمایه گذاری در تعلیم و تربیت در میان سایر گزینه های سرمایه گذاری اولویت یابد . سیاست های کلان کشور تغییر می یابد ، نتایج کار معلمان برای جامعه توجیه می شود ، حساسیت نقش معلم در توسعه کشور و فن آوری به درستی تبیین می گردد ، فقر و محرومیت از زندگی معلمان دورمی شود ، شیوه های جذب و تربیت معلم اصلاح می شود ، مدیریت آموزش و پرورش بهبود می یابد و در نتیجه ، منزلت اجتماعی معلمان ارتقاء می یابد . بدون تردید در فرایندتعلیم و تربیت بر اساس تقویت فرهنگ اسلامی ، برقراری رابطه انسانی با دانش آموزان و حفظ و تامین عزت نفس و احساس خود ارزشمندی آنان است . این امر استمرار فرهنگ اسلامی را در وجود دانش آموزان درونی می سازد و رفتارهای آنها مطابق با هنجارهای جامعه بروز و ظهور می یابد.
اساساً فرهنگ فردی معلم چه نقشی در ایجاد و تقویت فرهنگ اسلامی در مدارس دارد؟
معلم نباید فراموش کند ، که او کارگزاری است روحانی و ملزم به زندگی با نقش خود ، علاقمند به تمام اشیاء پیرامونی خود که الهام بخش راهنمایی هستند . محیط و پیرامون معلم می تواند مکمل فرهنگ فردی او باشد . معلم آگاه که به تدریس خود فکر می کند ، همیشه باید در فکر باروری کلاس درس خود باشد . از این راه است که او می تواند ، موقعیت کاری خود را استحکام بخشد . تکمیل معلومات معلم بستگی به مطالعه او و استفاده او از کتب و منابع علمی مختلف خواه در زمینه و خواه در حاشیه مواد تدریس دارد .
ولی اغلب داشتن یک کتابخانه شخصی برای هر معلمی امکان پذیر نیست . رفع این مشکل می تواند ، در شهرستانها بوسیله کتابخانه های دولتی ،  در شهرستان های فاقد این امکان عمومی با خودیاری معلم به وسیله آموزش و پرورش متبوع و مدرسه مربوط مرتفع گردد .
کتابخوانی و غنی ساختن فرهنگ برای دانش آموزان الزامی است . در این مورد معلم می تواند با راهنمایی خود ، متعلّمان را به خرید کتابهای مفید تشویق کرده و با خرید چند کتاب به طور دسته جمعی ، در سال چندین کتاب در کلاس خوانده شود .
حرفه مدرسی در تدریس به دیگران خلاصه نمی شود ، بلکه یک معلم باید علاقه به خود آموزی نیز داشته باشد . از این راه او کمبودهای خود را جبران می کند . به علاوه محشور شدن با سایرین بخصوص در رده آموزگاری دبستان و دبیرستان ، در شهرهای دورافتاده . موجبات خودسازی او را فراهم می سازد . چه ارتباط داشتن با دانش آموزان و اولیای آنها خود مطالعه رفتاری و اجتماعی محیط کاری و زندگی هر فرد است .
هدف از نکات و توصیه هایی که شرح آنها در این قسمت بیان شد به وجود آوردن آموزگاران آموزش دیده ای که آموزش خود را در جهت حفظ ارزشهای تحصیلی و دینی و فرهنگی دانش آموزان در راستای اهداف نظام آموزش و پرورش محقق سازند . رعایت رفتار اجتماعی نیکو از طرف معلم و تاکید بر نقش معنوی معلمان بسیار حائز اهمیت است . از میان تمام جنبه های کاری یک آموزگار مدرسه آمده است : رفتار اجتماعی نیکو را تحسین کنید . هر چند ، چنین رفتاری هر آموزگار و دانش آموزی را تحت تاثیر قرار می دهد ، اما اغلب مواقع این مشاور راهنما است که بر اطوارها و رفتارهای کلی نظارت دارد . در آنها روحیه تیمی ایجاد کنید و این احساس را در آنها القا نمایید که ما دارای بهترین کلاس هستیم . ( سالی بروان و دیگران مترجم : سعید خاکسار ، 1383 ؛ ص 127 )
بدین طریق محیط کلاس از دیواری چند متشکل نیست بلکه ساحت مقدسی است که در و دیوارش محدوده ای است از راهنمایی های روحانی ، اخلاقی و اجتماعی . خصوصیات کلاس قدرتی را ساطع می کند که نقش و وظیفه معلم در درون آن نمی تواند ناشناخته باشد . ( مصطفی عسکریان ، 1385 ؛ ص 52 )
رسالت و مسئولیت های معلم در تقابل فرهنگ بسیجی و فرهنگ اسلامی
فرهنگ و تفکر بسیجی ، پدیده مقدسی است که در نهاد مقدس بسیج و در مسیر تکوین آن در دوران انقلاب اسلامی ، جنگ تحمیلی و دوران سازندگی و بعد از آن شکل گرفته است . معلمین بسیجی مجموعه ای متشکل از افرادی فرهیخته ، متخصص و متعهد هستند که از تجربه کافی در آموزش و پرورش برخوردارند . طبیعی است که از این جمع فرهیخته و توانمند انتظارات زیادی وجود داشته باشد . از جمله :
1- مقابله با تهاجم فرهنگی :
در ابتدای پیروزی انقلاب ، دشمن با این تحلیل که گردانندگان انقلاب به دلیل عدم برخوداری از تجربه لازم برای مدیریت کشور ، قادر به اداره جامعه نخواهند بود و الزاماً به عناصر شناخته شده و عمدتاً تربیت شده در غرب روی خواهند آورد ، دل به عناصر دست پرورده خوش کرده بودند . با کوتاه شدن دست عناصر وابسته به شرق و غرب از مدیریت انقلاب ، دشمنان همچون مار زخم خورده ای ، تهاجم نظامی را در مرزها آغاز کردند ، شکست تهاجم نظامی دشمن به بهای شهادت بسیاری از کارآمدترین نیروهای انقلاب بدست آمد . یاس دشمن از تهاجم فرهنگی با بروز آثار شکست تهاجم نظامی شکل گرفت . امروز بحث تهاجم فرهنگی که به تعبیر حضرت آیت الله خامنه ای به شبیه خون فرهنگی و در کلامی دیگر به ناتوی فرهنگی تبدیل شده است . ( محمد باقر حبی ، 1387 : ص 92)
2- تحقق جنبش نرم افزاری :
یکی از مهمترین رسالت ها و مسئولیت های معلمین بسیجی تلاش در جهت تحقق جنبش نرم افزاری است . عنصر محوری و هسته اصلی جنبش نرم افزاری ، تولید دانش است . مقام معظم رهبری ( مدظله العالی) تولید علم و نو آوری های علمی را هدف اصلی ایجاد جنبش نرم افزاری می خوانند و می فرمایند « در علم و تحقیق به ترجمه
و فراگیری اکتفا نکنید و در مراکز علمی ، تولید دانش را هدف اساسی خود قرار
دهید »
3- تحقق اهداف سند چشم انداز توسعه
در سند چشم انداز توسعه ، به ویژه در قانون برنامه چهارم توسعه مدیریت دانایی محور به عنوان راهبرد اساسی مورد تاکید قرار گرفته احراز مقام اول در منطقه پیش بینی شده است . تحقق این مهم در گرو تلاش و کوشش وافر همه اقشار جامعه به خصوص نظام آموزشی است و در این میان باید بر نقش معلمان و مربیان به خصوص معلمین بسیجی تاکید فراوان کرد . در سند چشم انداز توسعه بیست ساله ، کشور با ادبیات زیر تعریف شده است . توسعه یافته ، متناسب با مقتضیان فرهنگی ، جغرافیایی و تاریخی خود و متکی بر اصول اخلاقی و ارزش های اسلامی ، ملی و انقلابی ، با تاکید بر : مردم سالاری دینی ،‌ عدالت اجتماعی ، آزادی های مشروع ، حفظ کرامت و حقوق انسان ها و بهره مند از امنیت اجتماعی و قضایی ، برخوردار از دانش پیشرفته ، توانا در تولید علم و فناوری ، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی ، برخوردار از سلامت ، رفاه ، امنیت قضایی ، فعال و مسئولیت پذیر ، ایثارگر ، رضایت مند ، برخوردار از وجدان کاری و .... ( محمد باقر حبی ، 1387 : ص 105)
4- تحول گرایی در آموزش و پرورش
فرهنگ هر جامعه بستر گسترده ای برای تحول و تکوین نظام های گوناگون آن جامعه به حساب می آید . تحول های فرهنگی روندهای نوین اجتماعی را به همراه می آورد که این به نوبه خود انتظارها و چشمداشت های متفاوتی را در مردم جامعه ایجاد می کند . تحول یک حرکت ریشه ای است و فرهنگیان می توانند این حرکت و تحول را بر اساس تعلیم و تربیت و اصول علمی تعیین شده با انگیزه کافی آنرا به سرمنزل مقصود برسانند .
مدرسه از مهمترین محیط های آموزشی و پرورشی و به تعبیر عام تر تعلیم و تربیت است . از این رو معلمین بسیجی باید به ساختار ، مقررات ، سلسله مراتب و تقسیم مسئولیت ها و نقش هایی که به طور مستقیم و صریح و غیر مستقیم به آنها محول می شود ، توجه نمایند . اساساً نظام آموزش و پرورش دارای ویژگی هایی است که   انتظارات گسترده ای را ایجاد می کند . لذا شناخت محیط و ساختار ، سازمان ، قوانین و مقررات ، فضای فرهنگی ، روابط انسانی و سایر عوامل موثر در این میدان عظیم تربیتی و آموزشی الزامی است .
 
فصل چهارم
در جایگاه تعلیم و تربیت چه ارتباطی بین ویژگی های اخلاقی و اثربخشی معلم در تقویت فرهنگ اسلامی مدارس دارد ؟
بدون شک معلم برای رسیدن به مقام والای معنوی و اخلاقی خویش باید رفتارش بر طبق موازین علمی و اخلاقی وی باشد . شرایط و صلاحیت هایی که فرد معلم به نحو احسن در خود نگه داشته و سرمایه های علمی و اندوخته های خویش را به نحو شایسته به دیگران ارائه دهد . اصولاً برای یک معلم به طور کلی ویژگی هایی مدنظر است تا بوسیله آن شایستگی احراز مقام تعلیم و تربیت را به نمایش بگذارد . ما برحسب انتخاب موضوع ویژگی های مرتبط با ویژگی معنوی و اخلاقی معلم و ویژگی روان شناختی و خصوصاً ویژگی های حرفه ای و تخصصی معلم را یادآور می شویم .
الف) ویژگی های معنوی و اخلاقی
به طور کلی معلم باید در زمینه اخلاص که مهمترین عامل برای معلمی که می خواهد کارش برای جامعه مفید و پربرکت باشد ، داشته باشد . اخلاص آن است که برای خدا انجام شود و مدرسه و کلاس و گفتار و کردارش همه و همه رنگ خدایی داشته باشد و در این حالت کلاس او علاوه بر اینکه مکتب و مسجد است ، کارش بهترین کارها و افضل عبادات در اسلام است . به فرموده قرآن شریف :
« صبغه الله و من احسن من الله صبغه و نحن له عبدون » ( قرآن مجید ، سوره بقره : آیه 138 )
اما عامل دیگر ایمان به خداوند در محیط آموزشی انگیزش و پیگیری وجدیّت در کار را زیاد می کند . ایمان باید در دل و جان رسوخ کرده و یقین به لطف پروردگار را همراه داشته باشد .
برای ایمان قلبی از سوی علمای علم اخلاق سه درجه ذکر شده است :
1- علم الیقین : در این مرتبه از ایمان قلبی ، شخص دورنمایی از مبداء و معاد را می بیند و ایمان در دلش رسوخ کرده است .
2- عین الیقین : در مرتبه قبلی ، فرد تنها از دور دستی بر آتش داشت ولی اینک در کنار آتش است و گرمای آن را حس می کند . این بدان معنی است که شخص توانسته است صفات رذیله را از میان بردارد و خود را ملبس به صفات انسانیت نماید .
به دیگر سخن ، ملکه تقوی و عدالت برای او حاصل شده است و در این مرحله نور خداوند در دل او تابیده می شود .
3- حق الیقین : سومین و عالی ترین مرتبه را حق الیقین نامیده اند و در چنین مرحله ای است که خانه دل ، صاحبخانه را می یابد و آدمی در خود آتش واقع می شود . اینکه گفته می شود : قلب المومن عرض الله منظور همین مومن است ، یعنی کسی که در مرتبه ای از ایمان واقع شده است که خداوند تبارک و تعالی خانه خود را درون قلب او قرار داده است .
در اینجا به سوال قابل طرح است که ایمان قلبی چگونه حاصل می شود
دستیابی به ایمان قلبی در گروه سه عامل است :
اول تقلید به ظواهر شرع است . مقید بودن به ظاهر شرع و دین ، و اهمیت دادن به واجبات ، خصوصاً نماز که عامل بازدارنده از فحشا و منکرات است . معلم باید در مقابل اوامر شرع مطیع باشد و به آنها اهمیت دهد .
دوم اجتناب از گناه است . یعنی دوری جستن از تمام منهیاتی که در شرع آمده است . گناه آتشی است که ایمان را هر چند رسوخ کرده در قلب باشد از ریشه می سوزاند و قساوت قلب در پی دارد ، بنابراین باید شدیداً از آن پرهیز کرد .
سوم به جای آوردن مستحبات است . معلمین باید مستحبات دینی را تا اندازه ای که کار و زندگی ایشان فدا نشود برپا دارند . در این ارتباط اهتمام در خدمت به خلق خدا که والاترین مستحبات است ، جایگاه ویژه ای دارد .
از ویژگی دیگر عامل رافت و مهربانی است که معلم باید بیش از همه چیز رئوف و مهربان باشد . صفت مهربانی برای مسلمانان یک فضیلت است ، چرا که در قرآن شریف صفت مومن را همین رافت و مهربانی بیان نموده است .
در صفات خداوند ، صفتی بالاتر و بهتر و نورانی تر از رافت نداریم ، لذا در قرآن شریف اول صفتی که برای پروردگار آورده شده است و یکصد و چهارده مرتبه نیز تکرار گردیده است همین صفت است .
از ویژگی دیگر مراعات آداب و رسوم اجتماعی است . معلم باید مراعات آداب و رسوم اجتماعی را بنماید چرا که بسیاری از سعادتهای اجتماعی مرهون ادب و مراعات آداب و رسوم اجتماعی است و در زندگی رمزی است برای توفیقات . یک معلم تا خود مودب نباشد قادر نخواهد بود شاگردانی مودب تحویل جامعه بنماید .
ب) ویژگی های روان شناختی
بدیهی است که انسان های فرهنگی در سطوح عالی برای اخذ تصمیم نیازمند آگاهی ، دانش و فهم صحیح از اصول و مبانی فرهنگی می باشند تا بتوانند در سازمان و فعالیت های فرهنگی زمینه و سازو کارهای تحقق آنها را فراهم آورند و بر اساس آن تصمیم بگیرند . صفات و ویژگی های روانشناختی در سه عنوان کلی شامل :
- ویژگی های شناختی
آموزش و کار معلمی ، به لحاظ ماهیت پیچیده و وسیع آن ، نوعی خاص از طرز تفکر و تجربه و قوای ذهنی و همچنین گونه ویژه ای از شناخت و معرفت را لازم دارد . از جمله :
- مکتب محوری و ولایت مداری
- شناخت فرهنگ دینی ، ملی و سازمان
- دشمن شناسی
- جامع نگری و آینده نگری
- اعتقاد به کارآمدی فرهنگ اسلامی و ...
- ویژگی های عواطفی
- احساس تعلق به فرهنگ اسلامی و انقلابی
- انگیزه و روحیه خدمت رسانی
- همدلی و همزبانی
- خوشبین و مثبت نگری و ....
- ویژگی های رفتاری
رفتار معلمین انعکاس تمایلات و اندیشه های آنان و محل قضاوت و ارزیابی دیگران است . ویژگی های رفتاری متمایز و برجسته ای چون :
- گشاده رو و آراسته
- با نشاط و چالاک
- حسن سابقه
- الهام  بخشی و ...
ج) ویژگی های حرفه ای و تخصصی
تعهد به همراه تخصص ، که هیچکدام آنها به تنهایی کافی نیست . هر کس کاری را قبول می کنند باید مدیر و متخصص باشد . در زمینه دانش و مهارت معلم در زمینه های زیر :
- دانش در مورد رشد و رفتار انسان
- دانش در مورد یادگیری انسان
- دانش در مورد موضوع درسی
- دانش در مورد برنامه درسی
- دانش در مورد روش های تدریس و مهارت در کاربرد آنها و .. ( محمد باقر حبی ، 1387 : صص 63-81 با تلخیص)
شایسته است معلمان در افزایش قدرت انطباق معلم و دانش آموزان موارد فوق را لحاظ نمایند .
شیوه های خدمت رسانی مطلوب بر اساس تقویت فرهنگ اسلامی در آموزش و پرورش
آنچه که مسلم است آگاهی از نقش قوانین و مقررات مدرسه و دوران تحصیل و درک ارزشها و هنجارها و اخلاقیات جامعه در کنار محیط آموزشی سالم مدارس و اولیاء مربیان مدارس ، ابزاری مهم جهت پیشبرد نهضت خدمت رسانی به مردم محسوب می گردد . گام نخست در خدمت رسانی به مردم ، همسویی والدین دانش آموزان و اولیاء‌ مربیان مدارس جهت ایجاد بستری مناسب در راستای برقراری رابطه ای منسجم و شفاف در تعامل با یکدیگر است که در این مرحله نقش آموزش صحیح و توجه به سیر تکاملی و پیشرفت و تعالی نظام آموزشی مطرح می گردد . زیرا نظام آموزشی با تکیه بر این سه الگو ( والدین ، دانش آموزان ، اولیاء مدارس ) در جهت تامین مصالح و منافع ملی جامعه گام بر می دارند و بدون آن غیر ممکن به نظر می رسد .
بنابراین رویکرد اکنون نظام آموزش و پرورش ما متناسب و پاسخگوی نیازهای فعلی جامعه نیست . با چنین رویکردی نمی توان افق و چشم اندازی روشن را برای آینده نظام آموزشی و ارتقاء سطح تعلیم و تربیت جامعه ترسیم کرد .
شیوه های مطلوب خدمت رسانی در نظام آموزش و پرورش عبارتند از :
الف) فرهنگ مشارکت خانواده – مدرسه – جامعه
در تعریف مشارکت به معنای ساده عبارتند از سهیم و شریک شدن همه افراد یک جامعه یا گروه در فعالیت های مختلف زندگی اجتماعی به صورت داوطلبانه .
اکنون به تفکیک هر یک از عوامل مشارکت را شرح می دهیم :
1) در عرصه خانواده
خانواده نخستین نهاد اجتماعی که این نکات مهم بیش تر مدنظر است :
- دانش افزایی والدین و به روز درآوردن آگاهی شان در همه عرصه های مختلف زندگی
- افزایش وحدت فکری زوجین و همفکر شدن آنان در عرصه زندگی مشترک
- برنامه ریزی مدون جهت تربیت نسل جدید و هدایت و ارشاد آنان
- توجه به وقت و رابطه متعادل والدین
- همراه کردن نسل با خود برای حضور در محیط های گوناگون حیات اجتماعی
2) در عرصه مدرسه
- افزایش تخصص و مهارت معلمان و به روز کردن آگاهی اجتماعی آنان
- افزایش نوآوری و تشکیل گروه های علمی و فنی در ارتباط با تفکر خلاقانه و نوآورانه
- توجه خاص به اوقات فراغت دانش آموزان و توجیه به مسائل مفید
- ارتباط و تعامل بیشتر معلمان با دانش آموزان
3) در عرصه جامعه
جامعه نتیجه تشکل افراد است و فرایند تاثیر خانواده بر یک یک افراد است که در جامعه نمود می یابد و بر این اساس می توان مدعی شد که خانواده مهم ترین نهاد تغذیه کننده جامعه است . توجه به گسترش آموزش عمومی در جامعه و هوشیار کردن مردم به شرایط روز بالاخص در خصوص پیشبرد نهضت خدمت رسانی به مردم ضروری به نظر می رسد .
ب) آینده نگری و برنامه ریزی دولت مردان در هدفمندکردن اهداف آموزشی
از مهم ترین و اساسی ترین وظایف حکومت ، تعلیم و تربیت افراد جامعه است . یقیناً این برنامه ریزی منظم برای کسانی که نبض اداره جامعه را در دست دارند حیاتی تلقی می گردد .
چرا که فلسفه نهضت خدمت رسانی نیاز به برنامه ریزی طولانی مدت و پایه ای از سطح مدارس ابتدایی تا دانشگاه را به همراه خود خواهد داشت .
پذیرش مسئولیت در آینده به دوش افرادی خواهد بود که خود را از دوران دبستان با هنجارها و ارزش های نظام آموزشی وفق داده و در پیشبرد اهداف تحصیلی خود آموزش دیده باشند و در خدمت رسانی به مردم از تخصص و اندیشه خود استفاده نمایند .
یکی از خدمات شایسته به مردم ، ترفیع وضع آموزش و پرورش و پرورش استعدادهای بالقوه آنهاست که امام علی (ع) می فرماید :
« ای مردم ! مرا بر شما و شما را بر من حقی واجب شده است ، حق شما بر من ، آن که از خیرخواهی شما دریغ نورزم و بیت المال را میان شما عادلانه تقسیم کنم و شما را آموزش دهم تا بی سواد و نادان نباشید و شما را تربیت کنم تا راه و رسم زندگی را بدانید . ( نهج البلاغه ، خطبه 34 ، دانشنامه امیرالمومنین : ص 199)
در نتیجه کارگزاران حکومت باید بستری مناسب برای پرورش نیروهای پرهیزگار ، راستگو ، اهل فن و دارای تخصص در جامعه ایجاد کنند . جای گیری افراد متخصص در بدنه حکومت ، تحقق خدمت رسانی به مردم ، امکان پذیر خواهد بود .
ج) تربیت نیروهای متعهد و متخصص
از جمله مصادیق بارز خدمت به مردم ، پرورش نیروهای متعهد و متخصص است که این مهم بر دوش مسئولین می باشد . کارگزاران حکومت باید بستری مناسب برای پرورش نیروهای متعهد و متخصص در جامعه ایجاد کنند و زمینه پیشرفت و کار و فعالیت را برایشان مهیا نمایند تا جامعه در هیچ برهه ای از زمانه از لحاظ نیروهای متعهد و متخصص دچار کمبود نباشد . این امر تحقق نمی یابد مگر در یک مشارکت محلی و ملی در پیشبرد نهضت خدمت رسانی به مردم . پرورش افکار نو و ایده های نو که به بروز خلاقیت ها و استعدادهای گوناگون در جامعه منجر می گردد ، مستلزم شناخت ژرف اندیش از نیروهای متعهد و متخصص که خود خواهان یک جامعه قانونمند هستند میسر می گردد . یقیناً در جامعه توسعه یافته ، انسان ، ارزش و مقام انسانی خود را باز می یابد .
راه های تناسب و سازگاری معلمان و دانش آموزان در تحقق فرهنگ اسلامی چیست ؟
هر جامعه ای دارای فرهنگی خاص خود است که در عین حال حاوی محتوای ادراکی یعنی هوشیاری ها و همچنین هنجارها ، ارزش ها ، نظرها و مفاهیم مربوط به تکوین و حیات افراد است . زندگی امروزی بشر حاصل تلاش های چند دهه هزار سال گذشتگان در طول تاریخ می باشد و اجزا و عناصر فرهنگی ما را وادار به فعالیت هایی می کند که در جهت تامین نیازهای فردی و جمعی بوده و از طرفی گریزی از مفاهیم فرهنگی جامعه نداشته باشد  .
بدون تردید نقش ها با رشد تغییر می کند ، نقش دانش آموز و معلم نیز در این مجموعه دچار تغییراتی خواهد شد . موقعیت معلم و موقعیت دانش آموز با توجه به نقش آنها در نظام آموزشی مکمل یکدیگر است ، زیرا با یکدیگر ارتباط دارند ، یکدیگر را تقویت می کنند و به هم وابسته هستند . معلم باید به چهار تصمیم مهم در ارتباط با محیط آموزشی – شرایط تحصیل و برنامه درسی توجه خاص نماید از جمله :
1- معلم باید بتواند از بین مقاصد آموزشگاهی گسترده و اهداف موضوعی یک سری اهداف آموزشی خاص که مناسب کلاس است انتخاب کند .
2- اهداف باید روشن باشد
3- معلم باید همواره به سازماندهی تجارب یاددهی و ارتباط دادن فعالیت یادگیری با موضوعات مختلف بپردازد .
4- معلم باید بتواند عملکرد دانش آموزان را ارزش یابی کند ، پس از ارزش یابی بتواند از داده های ارزش یابی در جهت بهبود فرایند یادگیری و آموزش استفاده کند . ( حمزه گنجی و دیگران ، 1378 : صص 89-90 )
بدون تردید بهترین راه تناسب برای معلم در محیط آموزشی صلاحیت ویژگی امانت داری ، رافت ، مهربانی ، مراعات آداب و رسوم اجتماعی ، فصاحت ، بلاغت ، سعه صدر ، اخلاق ، تخصص ، تعهد و وجدان می باشد . جامعه تنها در گرو داشتن معلومات و اطلاعات علمی افراد پیشرفت نمی کند لذا افزایش حس همکاری و تقویت بنیه مذهبی و اخلاقی مکمل آن خواهد بود .
فصل پنجم
نتیجه گیری منطقی
آنچه که می توان استنباط نمود اینست که کمال انسان در نظام تعلیم و تربیت اسلامی رسیدن به قرب الهی است . این هدف غایی به اهداف اعتقادی ، اخلاقی و علمی و آموزشی و ... مرتبط است . تعیین نقش و جایگاه معلم در این مرتبه جلوه ای از قدرت لایزال الهی است  خداوند نخستین معلم است و شغل معلمی شریف و با عظمت است . کیفیت معلم امروز به عنوان یکی از عوامل تعیین کننده کیفیت آموزش و پرورش قلمداد می شود و از مهمترین اهداف نظام آموزشی در هر جامعه ای حفظ عناصر و ارزش های اسلامی و فرهنگی است و این امر بدون تردید در هر برهه از زمانی با تلاش معلمان محقق می گردد . معلم نباید فراموش کند کارگزاری روحانی و ملزم به رعایت تعامل و ارتباطی منطقی با دانش آموزان است . حفظ و تامین عزت نفس و احساس خود ارزشمندی آنان که رعایت اصول اسلامی ، دینی و فرهنگی را سرلوحه کار خویش قرار دهد . بدون تردید معلم با تفکر بسیجی گونه خویش می تواند رفتار اجتماعی نیکو را با تاکید بر نقش حساس و تاثیرگذارشان در جامعه اسلامی ما به منصه ظهور برسانند.

ارائه راه حل
تفکر در مساله نقش و جایگاه معلم در ایجاد و تقویت فرهنگ اسلامی در مدارس و کنترل تعاملهای بین دانش آموزان ، معلمان مهم ترین اصل اساسی در پیشبرد اهداف پژوهش حاضر بوده است و ناگزیر باید به چند اصل توجه نمود .
1- الگوپذیری از سیره پیامبر (ص) و ائمه بعنوان سرمشق های تعیین شده دین مبین اسلام .
2- اتخاذ تدابیری در جهت تعلیم و تربیت از سطح ابتدایی تا متوسطه و عالی توام با تربیت معنوی و تهذیب اخلاقی
3- آموزش مهارتهای تخصصی معلم جهت ارتقای سطح کمی و کیفی آنان
4- نهادیه شدن تفکرات خلاقانه و نوآورانه متناسب با فرهنگ اسلامی جامعه
5- مشارکت دولت و سایر نهادها و سازمانها خصوصاً رسانه ها در جهت ارائه الگوهای صحیح مطابق با نظام ارزشی و اعتقادی
6- عدم وابستگی فکری معلمین به بیگانگان در جهت ممانعت رسوخ فرهنگ بیگانه که باعث تشتت و انحراف در تحلیل مسائل دینی و فرهنگی می شود .
 
فهرست منابع
1- قرآن مجید
2- نهج البلاغه ، ترجمه : مرحوم محمد دشتی . انتشارات خوشرو ، چاپ دوم ، سال 1381
3- بروان ، سالی و دیگران ؛ 500 نکته برای معلمان ، ترجمه : سعید خاکسار ، تهران انتشارات موزون چاپ چهارم 1383
4- حبی محمد باقر ، ویژگی های معلم بسیجی ، تهران : انتشارات سازمان بسیج فرهنگیان چاپ اول 1387
5- دلشاد تهرانی ، مصطفی . سیری در تربیت اسلامی نشر : ذکر ، سال 1380
6- صفار سالم ، سیره پیامبر (ص) در رهبری و انسان سازی ، ترجمه : غلامحسین انصاری تهران موسسه انتشاراتی امیرکبیر ، چاپ دوم سال 1383
7- عسکریان ، مصطفی ؛ سازمان مدیریت آموزش و پرورش تهران ، انتشارات امیرکبیر ، چاپ چهاردهم 1385
8- عمادزاده ، مصطفی . اقتصاد و آموزش و پرورش ، انتشارات واحد جهاد دانشگاهی اصفهان ، سال 1382
9- گنجی و دیگران ، حمزه . روانشناسی اجتماعی در تعلیم و تربیت سال 1387
10- لئون ، آنتوان . وضع کنونی ، آموزش و پرورش . ترجمه علیمحمد کاردان ناشر : وزارت آموزش و پرورش تعلیم و تربیت 1380 .

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی